W parlamencie trwają prace nad nowelizacją ustawy o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw.
Biorąc pod uwagę fakt, że 5- letni okres na jaki ustawą z dnia 14 kwietnia 2016 r. wstrzymano sprzedaż gruntów z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa upływa 30 kwietnia 2021 r., rządowy projekt nowelizacji ustawy wpłynął do Sejmu późno, gdyż dopiero 11 marca 2021 r.
Sejm podjął pracę nad ustawą bez zbędnej zwłoki, już 15 marca br. na Komisji Rolnictwa i Rozwoju Wsi miało miejsce I czytanie projektu, a 17 marca 2021 r. Sejm ustawę uchwalił. Niezwłocznie też, bo 18 kwietnia br. uchwaloną ustawę przekazano do Senatu. Mimo tego terminy są bardzo napięte.
Senat planuje podjęcie decyzji w sprawie ustawy na najbliższym posiedzeniu, przypuszczalnie będzie to miało miejsce w dniu 14 kwietnia 2021 r. W ten sposób wykorzystany zostanie prawie w całości nakreślony Konstytucją 30 dniowy czas na podjęcie decyzji przez Senat. Ewentualne zgłoszenie przez Senat poprawek, może dodatkowo czas procedowania ustawy wydłużyć.
Ponieważ warunkiem wejścia w życie ustawy jest jej opublikowanie w Dzienniku Ustaw, Panu Prezydentowi na podpisanie pozostanie niewiele czasu, znacznie mniej niż konstytucyjne 21 dni. I znów ochrona polskiej ziemi będzie zależała od wsparcia Prezydenta. Warto przypomnieć, że ochrona polskiej ziemi była ważnym elementem kampanii wyborczej Andrzeja Dudy w 2015 r., a jego zwycięstwo wyborcze było milowym krokiem na drodze do zaprzestania jej niekontrolowanej wyprzedaży.
Nowela ustawy zawiera jedno, ale bardzo istotne rozstrzygnięcie, a mianowicie przedłuża o następne 5 lat okres na który wstrzymuje się sprzedaż nieruchomości, ich części oraz udziałów we współwłasności nieruchomości wchodzących w skład Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa.
Obserwując proces legislacyjny w Sejmie oraz na Senackiej Komisji Rolnictwa, a także analizując opinie rolników, szczególnie tych z Polski północno- zachodniej, gdzie gruntów z Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa jest najwięcej, można stwierdzić, że ustawa nie budzi wielkich kontrowersji i emocji.
Zainteresowani rolnicy w zdecydowanej większości akceptują obecne zasady gospodarowania gruntami z Zasobu WRSP. Natomiast politycy opozycji niejako z obowiązku ale wydaje się, że bez przekonania atakują zawarte w projekcie rozwiązania. Jednak ich uwagi, dotyczą głównie problematyki regulowanej ustawą o kształtowaniu ustroju rolnego oraz ustawą o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców.
Państwo posłowie albo nie rozumieją, albo starają się nie zauważać faktu, że od dnia 1 maja 2016 r. obywatele państw należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego, a także Konfederacji Szwajcarskiej nie muszą uzyskiwać zezwolenia na nabywanie nieruchomości w naszym kraju. Jest to efektem przystąpienia Polski do UE i zakończenia 12 letniego moratorium na sprzedaż nieruchomości rolnych i leśnych.
Porównywanie danych dotyczących sprzedaży nieruchomości cudzoziemcom przed 1.05.2016 r. i po tej dacie, nie ma więc merytorycznego uzasadnienia, gdyż dotyczą dwóch różnych stanów prawnych.
Również ograniczenia w obrocie prywatnym gruntami rolnymi, zawarte w ustawie o kształtowaniu ustroju rolnego wynikają z faktu, że wobec obywateli wymienionych wyżej państw, rozwiązania zawarte w ustawie o nabywaniu nieruchomości przez cudzoziemców, już nie działają. Jeżeli nie chcemy być narodem bez ziemi, musimy się na nie godzić.
Trzeba zdecydowanie podkreślić, że rozwiązania zawarte w ustawie z dnia 14 kwietnia 2016 r., a także jej obecnej nowelizacji nie oznaczają całkowitego zakazu sprzedaży, gdyż: „Minister właściwy do spraw rozwoju wsi, na wniosek Dyrektora Generalnego Krajowego Ośrodka Wsparcia Rolnictwa, może wyrazić zgodę na sprzedaż nieruchomości, ich części lub udziałów we współwłasności nieruchomości, …, jeżeli jest to uzasadnione względami społeczno-gospodarczymi”.
W ciągu minionych 5-lat z możliwości tej skorzystało wiele gospodarstw rodzinnych, które dzierżawiły nabywane grunty przez minimum 3 lata i dawały gwarancję ich właściwego rolniczego wykorzystania. Takie rozwiązanie daje możliwość trwałego powiększania gospodarstw rodzinnych, a zarazem bardzo wysokie prawdopodobieństwo, że ziemia z Zasobu trafi we właściwe ręce.
KOWR może również swobodnie sprzedawać nieruchomości do 2 ha.
Jednak wprowadzone w 2016 r. zasady dzierżawienia i naliczania czynszów (wieloletnie umowy i czynsz uzależniony od przydatności rolniczej gruntów) sprawiają, że zainteresowania wykupem ziemi ze strony rolników dysponujących jedynie dochodem z produkcji rolnej, jest stosunkowo małe. Od momentu wejścia w życie ustawy (30 kwietnia 2016 r.) do 30 czerwca 2020 r., za zgodą MR i RW sprzedano 119 nieruchomości o łącznej powierzchni 2528 ha.
Warto nadmienić, że możliwość powiększenia gospodarstwa poprzez wydzierżawienie gruntów na stosunkowo niskim czynszu, uratowało przed bankructwem wiele gospodarstw, zmuszonych do wykupienia ziemi w latach 2012-2015, ponieważ obciążenia związane z wykupem ziemi rozłożyły się na większą powierzchnię gospodarstwa.
Należy zwrócić uwagę, że rozwiązania wprowadzone ustawą z 14 kwietnia 2016 r., położyły także kres inwestycyjnemu eldorado, kiedy wielu posiadaczy kapitału decydowało się na zakup hektarów w celach stricte inwestycyjnych. Jedni chcieli zarobić na samym wzroście cen ziemi, inni na dopłatach bezpośrednich, a celem kolejnych było tzw. odrolnienie, czyli doprowadzenie do sytuacji, w której na działkach na których dotychczas można było tylko sadzić, siać lub kosić, dozwolona została zabudowa. Pompowało to wyceny ziemi. W latach 2005-2016 średni wzrost cen opiewał na około 15-16% w skali roku. Dochodziło nawet do sytuacji, w których w ciągu roku przeciętny hektar drożał o 30%. W efekcie zmian wprowadzonych ustawą o wstrzymaniu sprzedaży…. cena gruntów rolnych w 2019 r. wzrosła średnio jedynie o 4% (szacunek oparty o dane GUS).
Z perspektywy Polski północnej i zachodniej, gdzie gruntów w Zasobie WRSP jest najwięcej, szczególnie istotne znaczenie mają zmiany w zasadach gospodarowania tymi gruntami.
Od sposobu ich rozdysponowania zależy struktura obszarowa gospodarstw rolnych, co z kolei ma ogromne znaczenie gospodarcze i społeczne, gdyż wpływa na sytuację gospodarczą na obszarach wiejskich, a także przyczynia się do zmniejszenia „deficytu zakorzenienia” z jakim mamy do czynienia wśród społeczeństwa zamieszkującego te tereny.
Zmiany w zasadach gospodarowania gruntami, jakie zaszły po 30 kwietnia 2016r. najlepiej ilustrują liczby.
Według stanu na dzień 31.12.2019 r. w Zasobie WRSP pozostawało 1 mln 365 tys. ha, z 4 mln 748,1 tys. ha przejętych do Zasobu. W dzierżawie było 1mln 039,3 tys. ha, a do rozdysponowania pozostawało 198,6 tys. ha.
Trwale rozdysponowano 3 mln 383,1 tys. ha, z czego sprzedano 2 mln 715,9 tys. ha.
Najważniejszą zmianą w zasadach gospodarowania gruntami, jaką wprowadziła ustawa o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości z Zasobu, było zastąpienie sprzedaży, dzierżawą na powiększenie lub utworzenie gospodarstw rodzinnych, jako pierwszą w kolejności formą zagospodarowania gruntów.
W efekcie zmian ustawowych, sprzedaż zmniejszyła się z 76 689 ha w roku 2015 do 4 084 ha w roku 2017, pierwszym pełnym roku obowiązywania ustawy.
Natomiast powierzchnia gruntów rozdysponowanych w formie dzierżawy wzrosła z 36 982 ha w 2015 r., do 52 150 ha w 2017 r.
W OT KOWR w Szczecinie, łącznie w latach 2011-2015 sprzedano 72 151 ha oraz wydzierżawiono 12 951 ha., natomiast latach 2016-2020 sprzedano 2 742 ha i wydzierżawiono 42 310 ha.
Łącznie z OT KOWR w Koszalinie, w formie dzierżawy do gospodarstw rodzinnych w woj. zachodniopomorskim, trafiło ponad 60 tys. ha.
W OT KOWR Szczecin, najbardziej wzrosła powierzchnia dzierżawionych nieruchomości w przedziale 20-50 ha i 10-20 ha, odbyło się to kosztem dzierżaw z przedziału 300-500 ha i 500-1000 ha oraz gruntów niezagospodarowanych, których powierzchnia zmniejszyła się z 35 695 ha 31.12.2015 r. do 22 234 ha w dniu 31.12.2020 r.
W skali kraju powierzchnia gruntów niezagospodarowanych w tym samym okresie zmniejszyła się z 248 181 ha do 185 253 ha.
Przedstawione wyżej dane świadczą o pozytywnych efektach zmian wprowadzonych ustawą z dnia 14 kwietnia 2016 r. o wstrzymaniu sprzedaży nieruchomości Zasobu Własności Rolnej Skarbu Państwa oraz o zmianie niektórych ustaw.
Warto pamiętać, że zmiany te były efektem wieloletnich protestów rolników, głównie woj. zachodniopomorskiego i pozostałych woj. północno-zachodniej Polski.
Pozytywne efekty świadczą o tym, że to protestujący rolnicy mieli rację i działali w interesie państwa, a nie ówczesne elity sprawujące w kraju władzę. Niestety nie jest to przypadek odosobniony i przywara tylko tamtej władzy.
Red. #SolidarnośćRI #ZachodniopomorskieROL (opr. 12.04.2021 r.)
Fot. domena publiczna
